Ο Άι Μηνάς στο Παπαζαφείρι
Το Παπαζαφείρι, ήταν ένα μικρό χωριό, χτισμένο πάνω στα Σουλιώτικα βουνά. Οι κάτοικοι, όταν άρχισαν οι μεγάλες μάχες, το εγκατέλειψαν και κατέφυγαν στο Σούλι. Σώζονταν τα ερείπια των σπιτιών και μέχρι σήμερα ο Άι Μηνάς, ερειπωμένος κι αυτός, μέσα σ’ ένα μεγάλο ισιότοπο δίπλα στο Τσαγκαριώτικο ρέμα.
«…Λέγεται πως στο σιάδι τ’ άη –Μηνά υπήρχε αλώνι, που, καθώς αλώνιζε κάποιος την ημέρα τ’ άη-Κηρύκου και του φώναξε άλλος από πέρα από τα Ελλένικα «τι κάνεις αυτού, σήμερα είναι τ’ άη-Κηρύκου!!!» κι αυτός απάντησε: «Κήρκα λεν κι εμένα κήρκα και τ’ άλογό μου, αμέσως βούλιαξε αλωνιστής, αλώνι κι άλογο…»
Αυτό το ερειπωμένο παρεκκλήσι, είδε κι άλλη θλιβερή ιστορία:
Στο τέλος του εμφύλιου, οι κυνηγοί κεφαλών, ανακάλυψαν μια «λούφα» τραυματισμένων ανταρτών πάνω σε μια απόκρυφη σπηλιά. Βρίσκονταν βόρεια του χωριού Μαμάκου πάνω από την αριστερή όχθη του Τσαγγαριώτικου κι οι χωριανοί την έλεγαν «Μπούφι» επειδή εκεί μόνο μπούφοι φώλιαζαν!
Εκεί είχαν στήσει το αναρρωτήριο οι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού. Όταν έπεσε ο Γράμμος, από την περιοχή ξαναπέρασε η ομάδα του θρυλικού καπετάν Πετρίτη. Πήρε όσους μπορούσε κι έφυγαν κυνηγημένοι για την Αλβανία. Οι υπόλοιποι έμειναν στη σπηλιά μαζί με τις κοπέλες που τους περέτευαν.
Όταν τους έζωσε η πείνα, προδόθηκαν. Οι κυνηγοί σκότωσαν τους τραυματίες κι έσυραν τις τσιούπρες για την Παραμυθιά. Στο δρόμο η θλιβερή φάλαγγα, σταμάτησε στο παρεκκλήσι του Άι Μηνά.
Μέσα στα ξεψυχισμένα τους ουρλιαχτά, τα κορίτσια βιάστηκαν και μετά δολοφονήθηκαν από τους «νικητές».
Κάποιοι λένε, ότι περνώντας στο δρόμο, όταν φυσάει, ακούνε τα στοιχειωμένα τους γουργιατά μέχρι και σήμερα…
(Οι πληροφορίες -και η φωτογραφία- από το βιβλίο του Σπύρου Μουσελίμη, Τοπωνύμια της Λάκκας Σουλίου) Ιωάννινα 1976, σσ. 46 και 50.)
