ΔΕΝ ΞΕΧΝΑΩ! Δεν ήταν Χριστιανοδημοκράτες ή
Σοσιαλδημοκράτες ή Ναζί. Αυτό το παραμύθι της απεμπολής των ενοχών πρέπει να
σταματήσει. Ήταν Γερμανοί και δεν μας νοιάζει τι ψήφιζαν...
Στις 5.00 το πρωί, σαν σήμερα 16
Αυγούστου 1943, ο υπολοχαγός Ρέζερ είπε στους περίπου 150 στρατιώτες που είχαν
περικυκλώσει το Κομμένο Άρτας: "Θα μπούμε στο χωριό και δεν θ΄ αφήσουμε
τίποτε όρθιο". Κι έτσι έγινε! Τις επόμενες 9 ώρες έσφαζαν, σκότωναν,
βίαζαν, έκαιγαν, ανατίναζαν... Παιδιά, έγκυες, ηλικιωμένοιήταν το 90% από τους
σφαγιασθέντες... Δεν ήταν Χριστιανοδημοκράτες ή Σοσιαλδημοκράτες ή Ναζί... Αυτό
το παραμύθι της απεμπολής των ενοχών πρέπει να σταματήσει. Ήταν Γερμανοί και
δεν μας νοιάζει τι ψήφιζαν!
16 Αυγούστου 1943. Το φρικιαστικό έγκλημα των ναζί στο
Κομμένο Άρτας
«Δέκα έξι Αυγούστου
1943. Γιατί; Ποια η αμαρτία μας; Ποιον να πειράξαμε τάχα; Καλά εμείς οι
μεγάλοι, όλο και κάποιο φταίξιμο θα 'χουμε. Αμ, οι γυναίκες; Οι γέροι; Τα παιδιά; Τι κακό θα μπορούσαν να φοβούνται απ' αυτούς;
απαντήσεις πουθενά..
...Όμως εμείς δεν έχουμε δικαίωμα ούτε να ξεχνούμε, ούτε τους άλλους ν' αφήνουμε να ξεχνούν. Το ξέρουμε. Δεν είναι τόσο ο φόβος μην έρθουν πάλι οι εχθροί μας και μας αφανίσουν. Η απόφασή τους "κάψτε το Κομμένο" και σβήστε το απ' το χάρτη του κόσμου, πέρασε πλέον στις μελανές σελίδες της ιστορίας και έκαψε μαζί μ' αυτό κι εκείνους που την επήραν.
...Είναι, θαρρούμε, απαίτηση της ιστορίας και όλων αυτών των νεομαρτύρων των Κομμένου, Δίστομου, Καλαβρύτων, Χορτιάτη και τόσων άλλων πόλεων και χωριών, να μη χαθεί και να μη αλλάξει ούτε κεραία από τα ολοκαυτώματα που φωτίζουν τη μοίρα του κόσμου. Γιατί εδώ η ιστορία έδωσε αλλιώτικο ραντεβού και με τούτο πασχίζει να τραντάξει τις συνειδήσεις των ησυχασμένων, όταν γίνονται οι καιροί δύσκολοι και ακριβώς τότε δεν μπορούν να βρεθούν φίλοι».
Δημήτρης Βλαχοπάνος
Τις πρώτες πρωινές ώρες της 16ης Αυγούστου 1943 περί τους 120 άνδρες του 12ου Λόχου της 1ης Ορεινής Μεραρχίας Καταδρομέων (Μεραρχία Ορεινών Κυνηγών), γνωστής περισσότερο σαν Μεραρχία Εντελβάις, μεταφέρθηκαν με στρατιωτικά φορτηγά στα περίχωρα του χωριού Κομμένο, νότια της Αρτας.
Η διαταγή που δόθηκε έλεγε μεταξύ των άλλων να φονευτούν όλοι οι κάτοικοι σαν μέτρο αντεκδίκησης. Ο λόγος ήταν ότι πριν λίγες ημέρες που ένας γερμανός αξιωματικός οδήγησε το όχημα του μέσα από το χωριό, είχε παρατηρήσει τότε αντάρτες, οι οποίοι έκαναν διαπραγματεύσεις για την προμήθεια τροφίμων από το χωριό.
Αν και οι αντάρτες είχαν αποχωρήσει από το χωριό αμέσως και πήγαν στα λημέρια τους στα γύρω βουνά, σε λίγες ημέρες 317 πολίτες κάτοικοι του Κομμένου και γύρω χωριών φονεύτηκαν κατά τρόπο άγριο, ανάμεσά τους ήταν 172 γυναίκες και 145 άνδρες όλων των ηλικιών, 80 παιδιά μικρότερα των 10 ετών, 13 ήταν βρέφη μικρότερα του 1 έτους. Οι δύο ιερείς του χωριού φονεύτηκαν, 38 κάηκαν ζωντανοί στα σπίτια τους. Από τα σπίτια τα 181 καταστράφηκαν. Ζώα και κινητά περιουσιακά στοιχεία τα πήραν σαν λάφυρα.
Θα περάσει πολύς καιρός για να ταφούν οι νεκροί και να σταθούν στα πόδια τους οι 440 που γλίτωσαν. Η φρίκη του πολέμου εξακολουθεί για πολύ να συμβιώνει με τον κόσμο. Εκείνο το «γιατί», όμως, μένει αναπάντητο ως τώρα.
Το φρικτό αυτό έγκλημα ήταν ένα οργανωμένο σχέδιο των στρατευμάτων κατοχής, που στόχο είχε να καμφθεί η αντίσταση του ελληνικού λαού. Τη στιγμή μάλιστα που ο απελευθερωτικός αγώνας και η αντίσταση του λαού μας εναντίον των γερμανικών και ιταλικών στρατευμάτων κατοχής έχει φτάσει στο αποκορύφωμά της. Συγκεκριμένα, αφού το γερμανικό μέτωπο αρχίζει να καταρρέει, οι Γερμανοί θέτουν σε εφαρμογή τη χιτλερική αρχή της "αλληλέγγυας ευθύνης" και διαπράττουν φρικιαστικά εγκλήματα. Θύμα αυτής της θηριωδίας υπήρξε και το Κομμένο…
Το 1968 στη Γερμανία μια μεγάλη εισαγγελική έρευνα ξεκίνησε από τον εισαγγελέα του Μονάχου στη Γερμανία. Οπως περιγράφει ο Γερμανός συγγραφέας Χέρμαν Φρανκ Μέγερ σε βιβλίο που έγραψε για τη φρικαλεότητα του Κομμένου, ο υπεύθυνος αξιωματικός της Βέρμαχτ, Ράινχολντ Κλέμπε, είπε ψέματα στην ανάκριση σχετικά με τα συμβάντα. Είπε ότι δε θυμόταν να είχε πυροβολήσει κατά αμάχων πολιτών. Αν και περί τους εκατό στρατιώτες που πήραν μέρος στο μακελειό ανακρίθηκαν, κανένας από τους επιζήσαντες στο Κομμένο δεν ανακρίθηκε σχετικά με τα συμβάντα. Η δίκη κατά του Κλέμπε, που υπηρέτησε μετά τον πόλεμο ως ανώτερος αξιωματικός στο Γερμανικό Ομοσπονδιακό στρατό (Μπουντενσβέαρ) και των άλλων, δεν έγινε ποτέ λόγω έλλειψης επιβαρυντικών στοιχείων.
Το βιβλίο του Χ.Φ. Μέγερ κυκλοφόρησε στη Γερμανία το 1999 από τις εκδόσεις «Ρωμιοσύνη» στην Κολωνία και στην Ελλάδα το 1998 από τις εκδόσεις «ΚΑΛΕΝΤΗ» στην Αθήνα, Ελληνικός τίτλος «Η φρίκη του Κομμένου».
Μετά την έκδοση του βιβλίου αυτού στη Γερμανία νέες ανακρίσεις κατά των συμμετασχόντων ξεκίνησαν από την αστυνομία. Επίσης, στους κύκλους των πρώην Ορεινών Καταδρομέων στη Γερμανία και στην Αυστρία, το αποκαλυπτικό βιβλίο προκάλεσε πολλές αμφιλεγόμενες συζητήσεις.
Το 2003, διάφορες ομάδες στη Γερμανία, ιδιαίτερα η Αδελφότητα των Θυμάτων των Διωγμών από το Ναζιστικό Καθεστώς (VVN) οργάνωσε μια διαδήλωση και μια δημόσια συζήτηση σχετικά με τα εγκλήματα που διέπραξαν οι Ορεινοί Καταδρομείς στην Ελλάδα και την Ιταλία. Στην εκδήλωση αυτή παρέστησαν μάρτυρες των ωμοτήτων στο Δίστομο και στο Κομμένο.
...Όμως εμείς δεν έχουμε δικαίωμα ούτε να ξεχνούμε, ούτε τους άλλους ν' αφήνουμε να ξεχνούν. Το ξέρουμε. Δεν είναι τόσο ο φόβος μην έρθουν πάλι οι εχθροί μας και μας αφανίσουν. Η απόφασή τους "κάψτε το Κομμένο" και σβήστε το απ' το χάρτη του κόσμου, πέρασε πλέον στις μελανές σελίδες της ιστορίας και έκαψε μαζί μ' αυτό κι εκείνους που την επήραν.
...Είναι, θαρρούμε, απαίτηση της ιστορίας και όλων αυτών των νεομαρτύρων των Κομμένου, Δίστομου, Καλαβρύτων, Χορτιάτη και τόσων άλλων πόλεων και χωριών, να μη χαθεί και να μη αλλάξει ούτε κεραία από τα ολοκαυτώματα που φωτίζουν τη μοίρα του κόσμου. Γιατί εδώ η ιστορία έδωσε αλλιώτικο ραντεβού και με τούτο πασχίζει να τραντάξει τις συνειδήσεις των ησυχασμένων, όταν γίνονται οι καιροί δύσκολοι και ακριβώς τότε δεν μπορούν να βρεθούν φίλοι».
Δημήτρης Βλαχοπάνος
Τις πρώτες πρωινές ώρες της 16ης Αυγούστου 1943 περί τους 120 άνδρες του 12ου Λόχου της 1ης Ορεινής Μεραρχίας Καταδρομέων (Μεραρχία Ορεινών Κυνηγών), γνωστής περισσότερο σαν Μεραρχία Εντελβάις, μεταφέρθηκαν με στρατιωτικά φορτηγά στα περίχωρα του χωριού Κομμένο, νότια της Αρτας.
Η διαταγή που δόθηκε έλεγε μεταξύ των άλλων να φονευτούν όλοι οι κάτοικοι σαν μέτρο αντεκδίκησης. Ο λόγος ήταν ότι πριν λίγες ημέρες που ένας γερμανός αξιωματικός οδήγησε το όχημα του μέσα από το χωριό, είχε παρατηρήσει τότε αντάρτες, οι οποίοι έκαναν διαπραγματεύσεις για την προμήθεια τροφίμων από το χωριό.
Αν και οι αντάρτες είχαν αποχωρήσει από το χωριό αμέσως και πήγαν στα λημέρια τους στα γύρω βουνά, σε λίγες ημέρες 317 πολίτες κάτοικοι του Κομμένου και γύρω χωριών φονεύτηκαν κατά τρόπο άγριο, ανάμεσά τους ήταν 172 γυναίκες και 145 άνδρες όλων των ηλικιών, 80 παιδιά μικρότερα των 10 ετών, 13 ήταν βρέφη μικρότερα του 1 έτους. Οι δύο ιερείς του χωριού φονεύτηκαν, 38 κάηκαν ζωντανοί στα σπίτια τους. Από τα σπίτια τα 181 καταστράφηκαν. Ζώα και κινητά περιουσιακά στοιχεία τα πήραν σαν λάφυρα.
Θα περάσει πολύς καιρός για να ταφούν οι νεκροί και να σταθούν στα πόδια τους οι 440 που γλίτωσαν. Η φρίκη του πολέμου εξακολουθεί για πολύ να συμβιώνει με τον κόσμο. Εκείνο το «γιατί», όμως, μένει αναπάντητο ως τώρα.
Το φρικτό αυτό έγκλημα ήταν ένα οργανωμένο σχέδιο των στρατευμάτων κατοχής, που στόχο είχε να καμφθεί η αντίσταση του ελληνικού λαού. Τη στιγμή μάλιστα που ο απελευθερωτικός αγώνας και η αντίσταση του λαού μας εναντίον των γερμανικών και ιταλικών στρατευμάτων κατοχής έχει φτάσει στο αποκορύφωμά της. Συγκεκριμένα, αφού το γερμανικό μέτωπο αρχίζει να καταρρέει, οι Γερμανοί θέτουν σε εφαρμογή τη χιτλερική αρχή της "αλληλέγγυας ευθύνης" και διαπράττουν φρικιαστικά εγκλήματα. Θύμα αυτής της θηριωδίας υπήρξε και το Κομμένο…
Το 1968 στη Γερμανία μια μεγάλη εισαγγελική έρευνα ξεκίνησε από τον εισαγγελέα του Μονάχου στη Γερμανία. Οπως περιγράφει ο Γερμανός συγγραφέας Χέρμαν Φρανκ Μέγερ σε βιβλίο που έγραψε για τη φρικαλεότητα του Κομμένου, ο υπεύθυνος αξιωματικός της Βέρμαχτ, Ράινχολντ Κλέμπε, είπε ψέματα στην ανάκριση σχετικά με τα συμβάντα. Είπε ότι δε θυμόταν να είχε πυροβολήσει κατά αμάχων πολιτών. Αν και περί τους εκατό στρατιώτες που πήραν μέρος στο μακελειό ανακρίθηκαν, κανένας από τους επιζήσαντες στο Κομμένο δεν ανακρίθηκε σχετικά με τα συμβάντα. Η δίκη κατά του Κλέμπε, που υπηρέτησε μετά τον πόλεμο ως ανώτερος αξιωματικός στο Γερμανικό Ομοσπονδιακό στρατό (Μπουντενσβέαρ) και των άλλων, δεν έγινε ποτέ λόγω έλλειψης επιβαρυντικών στοιχείων.
Το βιβλίο του Χ.Φ. Μέγερ κυκλοφόρησε στη Γερμανία το 1999 από τις εκδόσεις «Ρωμιοσύνη» στην Κολωνία και στην Ελλάδα το 1998 από τις εκδόσεις «ΚΑΛΕΝΤΗ» στην Αθήνα, Ελληνικός τίτλος «Η φρίκη του Κομμένου».
Μετά την έκδοση του βιβλίου αυτού στη Γερμανία νέες ανακρίσεις κατά των συμμετασχόντων ξεκίνησαν από την αστυνομία. Επίσης, στους κύκλους των πρώην Ορεινών Καταδρομέων στη Γερμανία και στην Αυστρία, το αποκαλυπτικό βιβλίο προκάλεσε πολλές αμφιλεγόμενες συζητήσεις.
Το 2003, διάφορες ομάδες στη Γερμανία, ιδιαίτερα η Αδελφότητα των Θυμάτων των Διωγμών από το Ναζιστικό Καθεστώς (VVN) οργάνωσε μια διαδήλωση και μια δημόσια συζήτηση σχετικά με τα εγκλήματα που διέπραξαν οι Ορεινοί Καταδρομείς στην Ελλάδα και την Ιταλία. Στην εκδήλωση αυτή παρέστησαν μάρτυρες των ωμοτήτων στο Δίστομο και στο Κομμένο.
